QUEL GIORNO, C’ ERO ANCH’ IO – 17 augustus 1966 : de GENERALE REPETITIE van MEI 1968
Die dag was ik er ook bij, zegt men trots in Siena over een beperkt aantal Palio’s waarin geschiedenis werd geschreven. De Palio van de vrede van 1945 hoort thuis in de deze reeks, de Straordinario van 1986 ook, de 2 Palio’s van 1989 van de “cavalli scossi” en de dubbele ramp voor Bruco, de cappotto’s in 1933 van Tartuca en in 1997 van Giraffa en misschien de overwinningen van Bruco in 1996 na 41 jaar en van Torre in 2005 na 44 jaar.
De Palio van 17 augustus was de meest spectaculaire na de beruchte Palio van de Vrede van 20 augustus 1945. Het was alsof Siena 2 jaar voor de studentenopstanden van Parijs en in België met “Leuven Vlaams”, de contestatie van gezag had uitgevonden, rellen inclusief, en tegelijkertijd een ongezien gevoel voor solidariteit ontplooide.
Alles, waar men van kan dromen in Palioland, is gebeurd in deze 5 dagen : invasie van de piste, bestorming van het hoofdkwartier van de politie, arrestaties, gedwongen uitstel van de koers, letterlijk “ongehoorde” beslissingen, verdwenen of ontvoerde ruiter, fysische bedreiging en vervanging van de starter, zware diskwalificaties, en zelfs een mooie koers.
Het begon al veelbelovend op 13 augustus met liefst 24 aangeboden paarden, getest in 6 batterie, tweemaal een record in de geschiedenis van de koers. Selvaggia werd voor een tweede maal uitgesloten voor “manifesta superiorità“, te sterk voor de rest. Nu is dit de gewoonste zaak van de wereld, toen een uitzondering. Na de tratta vertrok de Politiecommisaris van Siena, niet geïnteresseerd in de Palio, op verlof. Alles was ondere controle.
Cappelli, de nieuwe starter, was zeer streng en had de ruiters vooraf verwittigd dat hij geen inbreuken zou dulden. Onmiddellijk binnenkomen tussen de touwen, op de juiste plaats gaan staan en niet bewegen, ruimte laten voor anderen, de koord niet forceren, en de rincorsa moest binnenkomen op zijn teken.
Vanaf de derde prova ging alles fout. Montone probeerde de start te forceren, Cappelli liet de koord niet vallen, Montone ging erover en moest naar het hospitaal vervoerd worden. Na de prova gingen Montonaioli achter de starter aan die naar de Questura over de Duomo vluchtte, d.w.z het provinciale politiehoofdkwartier. Twee montonaioli werden ter plaatse gearresteerd, een correcte beslissing in een normale stad, maar ongehoord in Siena tijdens de verhitte Paliodagen, een duidelijke overtreding van de ongeschreven regels van de Palio door de politie. Er bestonden geen sociale media in die tijd, mensen hadden amper een vaste telefoon, maar de Paliotamtam deed zijn werk. De gehele stad werd bevangen door een aanval van voor buitenstaanders onbegrijpelijke Paliowaanzin.
De ochtend van de vierde prova verscheen Cappelli, gaf de start Montone viel weer, de mossiere werd opnieuw gecontestreerd en in een poging de gemoederen te kalmeren, vervangen voor de vijfde prova door Wilson Pesciatini, een lokale politieman. Maar veel erger : de aanhoudingen werden bevestigd, en er deed een gerucht de ronde dan er nieuwe arrestaties zouden geweest zijn.
De avond van 15 augustus bij de vijfde prova verlieten de paarden het stadhuis op weg naar de start, behalve het paard van Montone dat in omgekeerde richting naar de Chiasso Largo werd gevoerd om de Piazza te verlaten. Dit was het signaal waarop 40.000 toeschouwers hebben gewacht. Duizenden klommen over de hekken op de piste en gingen zingend naar de start “Nella Piazza del Campo , ci nasce la verbana”, het onofficiële volkslied van Siena, onder een daverend applaus van iedereen in de tribunes.
De prova ging niet door. ’s Avonds werd er een betoging georganiseerd voor de Questura en de twee gevangen Montonaioli werden vrijgelaten. De contrade, zeg maar de burgers van Siena, hadden een overwinning behaald op politie en gerecht. Ongeschreven wetten zijn soms belangrijker dan de geschreven. Tenminste als het Palio is in Siena.
De stad was nog niet bekomen van de emoties van de vorige avond en nacht als de provaccia wordt voorbereid. En jawel, een volgende opstoot van andrenaline. Na 5 jaar verbanning wandelde Beppe Gentili, detto Ciancone, de koer van het stadhuis binnen om voor Onda te rijden. Hij werd onmiddellijk neergeslagen door de barbaresco van Oca. De eeuwenlange vriendschapsbanden tussen Oca en Onda in hun gemeenschappelijk afkeer van Torre, werden prompt verbroken, en er braken rellen uit op het plein tussen de 2 contrade.
De Palio op 16 augustus.
De avond van 16 augustus begon de Palio met een valse start, geforceerd door Oca en Tartuca. De mortaretto ging af, maar iedereen spurtte door, tot na een tweede mortaretto in de eerste San Martino. Toch reden Oca en Torre nog een ronde door. Je weet maar nooit.
Alle ruiters werden naar de entrone van het stadhuis geleid en de starter besliste een tweede busta te openen : een nieuwe, andere startvolgorde. Dit is een zeer zeldzame beslissing die ik sedert 1987 nog maar één keer heb mogen meemaken, de avond van 16 augustus 1987. De eerste nieuwe start werd geannulleerd hoewel iedereen had gezien dat elke ruiter op zijn juiste plaats stond en niemand had geforceerd. De spanning was niet meer uit te houden.
Bij de tweede start vertrok Oca op kop, gevolgd door rivaal Torre met het superpaard Topolona, dat echter op het achterste van het paard van Oca botste. Morino voor Torre viel, en in de tweede ronde nam Torre “scossa” de leiding, gevolgd door Onda met Ciancone, en miste Oca compleet de tweede Casato, dw.z. ging rechtdoor. Torre kon niet meer verliezen, maar precies op dat ogenblik , net voor het ingaan van de derde ronde, deden de starter en toeschouwers in de tribunes in zijn buurt teken dat de start eigenlijk niet geldig was.
Maar waarom pas nu, net voor de laatste ronde? En waarom heeft niemand iets gehoord van de annulatie? Men vermoedt dat de mortaretto niet was afgegaan. Hoe dan ook, men beslist na deze feiten om het mortarettomechanisme te veranderen. De stadswerkman die de mortaretto bedient zal vanaf 1967 een electrische ontsteking op pillen bedienen i.p.v. met een lucifer een voetzoeker aansteken. Men was trouwens ook vergeten de groene vlag uit te hangen op de verrocchino, zoals het reglement voorschrijft, wat de annulatie nog verdachter maakt.
Opnieuw iedereen naar de Entrone. Maar nu bleek dat Morino van Torre onvindbaar was. Men zocht en vond hem niet in tribunes, terrassen of in ambulance . Onmiddellijk deed het gerucht de ronde dat hij reeds geopereerd werd in het hospitaal. Hoe dan ook, dan kan Torre niet rijden, want volgens het reglement kan de ruiter niet meer vervangen worden.
Siena werd op dat ogenblik bestuurd door een zekere Padalino, een Commisario Straordinario, vervanger van de burgemeester, wat in Italië wel meer gebeurd als een stad onbestuurbaar is wegens politieke onenigheid. Bij Padalino sloegen alle stoppen door. Hij meende te moeten ingrijpen en beval Torre, zonder ruiter, en Montone, de grote agitator van de vorige dagen, in de cortile van het stadhuis te blijven en alle andere contrade naar de start. De barbaresco van Torre werd woedend, verliet met Topolona de cortile en ging zelf tevergeefs op zoek naar de verdwenen Morino.
En een tweede revolutie brak uit. Torre zag een zekere overwinning verloren gaan door een beslissing van de starter die niemand had gehoord, en zijn nu uitgesloten want geen ruiter meer, dus blokkeerden zij alles. Alle Torraioli op de piste, de materassen werden afgebroken evenals de houten constructie erachter en vervolgens marcheerden zij in gesloten gelederen naar de start alwaar ook de koord in beslag werd genomen. De Palio gaat niet door. Een film in zwart-wit , en van uitstekende kwaliteit, getuigt op Youtube van deze bizzare gebeurtenis. Er is veel commotie, en toch breken er geen rellen uit op het plein. Iedereen lijkt een magische Paliodroom te beleven.
Diezelfde avond verscheen Morino in Torre met een onwaarschijnlijk verhaal : “Een ambulance is met mij weggereden, we hebben de hele stad en omgeving doorkruist en dan hebben ze me terug afgezet in het centrum”. Een kidnapping door derden? Een leugen van Morino die door angst was bevangen? Een truuk van Torre om hun toch gekwetste ruiter (2 maal genaaid) een dag te doen rusten?
De Palio op 17 augustus.
De volgende dag begint met een totaal nieuwe loting. Morino was er terug bij, maar Topolona was volledig over zijn toeren en begon een rodeo tussen de touwen. Tot driemaal toe werd een start geannuleerd. Bij een vierde forceerde Mezz’etto voor Leocorno galopperend de touwen en de starter stuurde iedereen terug naar de entrone.
Men opende de tweede busta met een nieuwe startvolgorde. De eerste start was fout, de tweede ook maar nog erger : Bazza, misschien de beste ruiter van het moment, viel en brak zijn arm voor Drago. Drago viel dus uit en hun barbaresco ontbond al zijn duivels en riep op tot een nieuwe insubordinatie, waaraan geen gevolg werd gegeven.
Opnieuw iedereen naar de entrone en men opende een derde busta. Deze keer startten alle contrade, behalve de uitgevallen Drago, en ook de jonge veelbelovende Aceto voor Istrice. Hij werd volledig verrast, bleef staan en nam niet deel aan de koers. Wat moest gebeuren, gebeurde ook : na 10 meter werd de reeds gekwetste Morino van Topolona geworpen. Voor Torre was de koers voorbij. Oca nam de leiding na de eerste San Martino maar draaide opnieuw verkeerd in de eerste Casato zoals de dag voordien bij de tweede start van de tweede busta. Chiocciola met Canapetta en Beatrice namen de leiding en wonnen voor Onda met een koplengte. Gentili werd tweede, de plaats der schande voor Onda, maar iedereen had gezien dat Ciancone 21 jaar na zijn debuut en 5 jaar na zijn verbanning door Oca, nog niets van zijn kunde had verloren.
De straffen
Het stadsbestuur van Siena deelt straffen uit op basis van de rapporten van de starter en de Deputati della Festa, zeg maar de controleurs van het al dan niet regelmatige verloop van het gehele feest. De rapporten moeten binnengeleverd worden binnen de 7 dagen na de koers met alle noodzakelijk en beschikbaar materiaal : foto’s, films, video’s, getuigenverslagen, enz….
Deze straffen worden doorgaans uitgesproken in de herfst over de 2 verreden Palio’s van dat jaar en zijn geldig voor de toekomst. Aan het verleden kan dus niets gewijzigd worden, hoe ernstig eventuele vergrijpen ook geweest zijn. Elk jaar kijkt men uit naar deze beslissingen die uiteraard zeer gecontesteerd worden door de betrokken wijken, ruiters en soms ook medewerkers zoals barbaresco’s .
Men kan er niet naast kijken dat men de laatste 30 jaar of meer toleranter is geworden in de straffen. Wie is hiervoor verantwoordelijk? Misschien een mentaliteitsverandering en een grotere druk op de bevoegde politici via de media.
Sommige straffen voor de Palio van augustus 1966 zouden in de 21ste eeuw begroet zijn met een kreten van afgrijzen.
Valdimontone :
- geschorst voor 1 Palio als wijk wegens aanvallen van de starter na de 3de prova
- barbaresco : 4 Palio’s geschorst omdat hij de avond van de prova generale het signaal had gegeven voor de volksopstand
Torre :
- 2 Palio’s geschorst voor het onmogelijk maken van een koers op 16 augustus door ontvreemding van materassen en startkoord
- barbaresco : 4 Palio’s geschorst omdat hij de Entrone had verlaten met het paard , tegen het bevel in van de dienstdoende burgemeester en op zoek was gegaan naar de verdwenen fantino
Mezz’etto (ruiter van Leocorno) : 2 Palio’s wegens het uitlokken van het vallen van de koord door een galop binnen de touwen met de rincorsa nog buiten
Drago : barbaresco 4 palio’s schorsing wegens zijn poging tot opruiing van de massa na de valpartij en de uitschakeling van Bazza voor Drago.
Aceto : (ruiter van Istrice) : 1 palio schorsing omdat hij, verrast bij de start, niet had deelgenomen aan de koers.
Hoewel Ciancone op de ochtend van de provaccia in de cortile een vuistslag had gekregen van de barbaresco van Oca, had hij zelfs geen klacht ingediend. Dit behoort tot de ongeschreven wetten van de Palio. Ook de rellen achteraf tussen Oca en Onda waren geen straf waard.
Met dank aan Jan Gilliams (brucaiolo met 56 palii in Piazza op de teller) voor tekst en opzoekingswerk.
1 thought on “De swinging Sixties in Siena – Deel 2 : 1966”
Comments are closed.