Rivaliteiten, in bijna alle gevallen echte vijandschappen, zijn de kers op de Paliotaart. Winnen is het allerbelangrijkste, de vijand beletten te winnen staat er een millimeter onder en is soms even belangrijk. We zullen hier in andere rubrieken nog op ingaan.
De oudste rivaliteit is die tussen Onda en Torre sedert 1622, dwz mogelijk nog voor de Palio’s definitief op de Piazza del Campo werden gehouden. Dit werd aangevraagd op 11 juli 1605 en de oudste bewaarde prent dateert van 1632. Nochtans erkent Torre deze vijandschap niet ! Het belet beide contrade niet een indrukwekkend parcours van wederzijds geweld te hebben afgelegd. Een laatste keer op 16 augustus 2015.
De quintessence is vermoedelijk die tussen Torre en Oca sedert 1671 met een korte vredesperiode tussen 1878 en 1882. De rivaliteiten kunnen best omschreven worden als burenruzies. Alle rivalen grenzen aan mekaar behalve nochtans Torre en Oca.
De rivaliteit tussen Chiocciola e Tartuca is begonnen in 1686, onderbroken door 4 korte perioden van vrede, maar sinds 1906 opnieuw zeer intens. Tartuca voelt zich al lang superieur als een wijk met zeer veel burgemeesters in de 20ste eeuw, topjoernalisten, intellectuelen en in Roberto Barzanti de gewezen ondervoorzitter van het Europese parlement en voorzitter van de Europese Cultuurraad. Een klassieke uitspraak is dat Tartuca alleen wint door tactisch en strategisch vernuft en Chiocciola door puur geluk. Zegt Tartuca toch.
Nicchio en Valdimontone waren rivalen van 1791 tot 1839. In 1952 werden de vijandelijkheden terug geopend en van een buitengewone intensiteit. Op 2 juli 2015 kon Nicchio de Palio niet verliezen met het Morosita Prima, het beste paard en Atzeni, de nieuwe vedette. Dertig meter na de start pakte Massimo Columbu, detto Veleno II, de ruiter van Montone, Atzeni in de kraag, lichtte hem op en liet hem op de piste vallen. Ruim een uur na de koers moest een indrukwekkende politiemacht de montonaioli naar huis begeleiden waarbij ook alle zijstraten zorgvuldig waren afgezet, en politiemannen en pompiers de gehele avond en nacht een cordon maakten tussen beide wijken. Montone is geschorst voor 2 Palio’s en Columbu voor 10. De Palio leeft.
Recentere rivaliteiten zijn die tussen Istrice en Lupa sedert 1929, Aquila en Pantera sedert 1947, en Leocorno en Civetta sedert 1960. Selva, Drago, Giraffa en Bruco hebben momenteel geen rivalen.
Verzoeningen zijn mogelijk. Pantera en Selva waren 159 jaar rivalen van 1745 tot en met 1904.
De meest recente is die tussen Bruco en Giraffa in 1996. Beide zijn buren, zij delen de grote Via dei Rossi met Bruco aan één zijde en Giraffa aan de andere, en leefden op vriendelijke voet met mekaar. Op 2 juli 1945 verloor Giraffa de eerste naoorlogse Palio als favoriet met de ervaren Tripolino en het superpaard Folco, dat de 2 andere Palio’s van dat jaar zou winnen. Na de koers kreeg Tripolino klappen van brucaioli die daarna ook de stal van Giraffa belaagden. Niemand heeft ooit begrepen waarom. Giraffa overwoog op een volksvergadering een verbreken van relaties. In de beruchte Palio van de Vrede verlieten giraffini de Piazza na de tweede afgelaste start uit protest tegen de te evidente bevoordeling van Bruco door de starter. Hoewel Bruco op 22 september 1946 Giraffa nog feliciteerde met de recente overwinning, leefde er onderhuids een wederzijds ongenoegen . Na de overwinning van 2 juli 1955 gaf Bruco zoals gebruikelijk een Numero Unico of Overwinningsgedenkboek uit, waarin werd gespot met Giraffa. In de Palio van 16 augustus 1959 mepten de respectievelijke ruiters een ronde lang op mekaar. In de jaren ’60 en ’70 degenereerde de slechte relatie in een grote vijandschap met stevige knokpartijen tijdens de Paliodagen. Er bestaan TV-beelden van die niets aan de verbeelding overlaten, in woord en beeld, toen de commentator van de lokale TV beschreef hoe brucaioli zijn schoonbroer in mekaar ramden.
Toen op 2 juli 1986 Giraffa won met Truciolo en Fenosu, verhinderden brucaioli de toegang van de overwinningstoet in Via dei Rossi. Slechts op het nippertje kon een escalatie van geweld worden verhinderd. Dirigenten van beide wijken zochten toen behoedzaam en discreet een oplossing. Een bijkomend probleem was dat Bruco geweldig groeide in aantal en dus over grote budgetten om te winnen beschikte, maar nooit won, en dat het kleinere Giraffa een kleiner budget had en de overwinningen opeenstapelde. Tien jaar later werd er vrede gesloten. Op 16 augustus 1996 won Bruco eindelijk opnieuw en kreeg van Giraffa de toelating om het reusachtige overwinningsfeest in openlucht (4000 couverts) te laten doorgaan op de Piazza di San Francesco in hun gebied. In oktober 1996 werd een officieel vredesverdrag (jawel) getekend door de dirigenten van beide wijken en bekrachtigd op volksvergaderingen.
Toch kan men niet spreken over grote wederzijdse liefde. Bij bijgelovige brucaioli leeft de idee dat Giraffa hun feestvreugde opzettelijk blijft verknallen. Zoals gezegd won Bruco de Palio van 16 augustus 1996 na 41 jaar ellende. In 1997 deed Giraffa het quasi onmogelijke. Zij deden een “cappotto”, dwz wonnen de beide Palio’s van het jaar wat in de 20ste eeuw maar twee keer is gebeurd : in 1933 door Tartuca en in 1997 door Giraffa. Dat is de prijs die we moeten betalen om na 41 jaar nog eens te winnen, hoorde men in Via del Comune. In augustus 2003 won Bruco opnieuw nadat Trecciolino in de voorlaatste San Martino Pes van Giraffa was gepasseerd via een spectaculair manoeuver dat op zeer uiteenlopende gevoelens werd begroet in beide contrade . Een jaar later, op 2 juli 2004, botste Salasso voor Giraffa in de laatste San Martino , met een waanzinnig traject, opzettelijk op Velluto van Bruco aan de leiding. Beide “cavalli scossi” liepen door en Giraffa won met een halve paardekop voor Bruco. Ik zweer dat ik het woord molotovcocktail heb horen uitspreken in Via del Comune.
Lees ook : Palio van de Vrede, Rosé Rosa, en Het Wonderjaar 1989, voor een meer volledige geschiedenis van Bruco in de 20ste eeuw.
Met dank aan Jan Gilliams (brucaiolo met 56 palii in Piazza op de teller) voor tekst en opzoekingswerk.